چگونه فضای مجازی هویت جنسیتی نوجوانان را دگرگون کرده است؟

به گزارش پایگاه خبری سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران، در دنیای امروز، مرز میان واقعیت و بازنمایی در شبکه‌های اجتماعی به‌شدت کمرنگ شده است. نوجوانان در حالی رشد می‌کنند که اینفلوئنسرها، نه خانواده یا مدرسه، الگوهای اصلی رفتار و هویت آن‌ها شده‌اند. این مسئله، به‌ویژه در حوزه بازنمایی جنسیت، بحران‌های تازه‌ای را رقم زده است.

 به گفته زینب حیدری، پژوهشگر مطالعات زنان و خانواده، اینفلوئنسرها در فضای مجازی نقش تعیین‌کننده‌ای در بازتعریف مفاهیم جنس و جنسیت دارند. آنان با تولید محتواهایی که گاه با ارزش‌های فرهنگی جامعه در تضاد است، باعث سردرگمی نوجوانان در فرآیند هویت‌یابی می‌شوند. از منظر جامعه‌شناسی فرهنگی، بازنمایی‌های مکرر در رسانه‌ها می‌توانند به‌مرور به «واقعیت اجتماعی» تبدیل شوند و ارزش‌های تازه‌ای را در ذهن نسل جدید تثبیت کنند.

در چارچوب نظریه هویت اجتماعی، زمانی که نوجوانان با الگوهای متناقض هویتی مواجه می‌شوند، روند همانندسازی آن‌ها با بحران روبه‌رو می‌شود. این بحران ممکن است به شکل اختلال هویت جنسیتی، رفتارهای آزمایشی یا انحراف از هنجارهای اجتماعی بروز کند و بر سلامت روان و روابط فردی تأثیر بگذارد.

 

در گذشته، خانواده و نظام آموزشی دو نهاد اصلی جامعه‌پذیری جنسیتی محسوب می‌شدند، اما امروزه بخشی از این اقتدار به اینفلوئنسرها منتقل شده است. نوجوانان بیشتر از والدین، از محتوای تولیدشده در شبکه‌های اجتماعی تأثیر می‌پذیرند. اعتیاد دیجیتال و مصرف بی‌رویه محتواهای غیرمنتقدانه نیز به هویت‌یابی ناقص و گسست ارزشی منجر شده است.

 

🔹 راهکارهای مقابله با بحران هویتی در نوجوانان

کارشناسان معتقدند برای مواجهه با این چالش باید رویکردی چندسطحی اتخاذ شود:

•  توسعه سواد رسانه‌ای در خانواده‌ها و مدارس
•  گفت‌وگوی باز بین نسلی درباره مفاهیم جنسیت و هویت
•  آموزش مهارت‌های تفکر انتقادی به نوجوانان برای تحلیل محتوای رسانه‌ای
•  حمایت روانی و مشاوره‌ای مستمر از سوی نهادهای آموزشی و فرهنگی

 

بازنمایی جنسیت در فضای مجازی دیگر یک پدیده فرهنگی ساده نیست؛ این موضوع به بخشی از زندگی روزمره نوجوانان تبدیل شده و تأثیر مستقیمی بر هویت‌یابی، سلامت روان و روابط اجتماعی آن‌ها دارد. برای مقابله مؤثر، باید گفت‌وگو میان خانواده، رسانه و نهادهای تربیتی دوباره احیا شود تا نوجوانان بتوانند خود واقعی‌شان را در میان انبوه بازنمایی‌های مجازی بازشناسی کنند.

انتهای پیام