اختلال سلوک، زنگ خطری که نباید نادیده گرفته شود

فرزانه حسین‌پور
روانشناس

اختلال سلوک یکی از مهم‌ترین اختلال‌های رفتاری در کودکان و نوجوانان است که با الگوهای پایدار رفتارهای پرخاشگرانه، قانون‌شکنی و بی‌توجهی به حقوق دیگران شناخته می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران، کودک یا نوجوانی که به اختلال سلوک مبتلاست، بارها رفتارهایی انجام می‌دهد که از نظر اجتماعی یا قانونی غیرقابل‌قبول است؛ مثل دروغ‌گویی، فرار از خانه، دزدی، آزار دیگران یا تخریب اموال.

این اختلال معمولاً در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی (بین ۱۰ تا ۱۶ سالگی) بروز می‌کند و در پسران بیشتر از دختران دیده می‌شود. اگر درمان نشود، ممکن است در بزرگسالی به مشکلات جدی‌تری مثل اختلال شخصیت ضد اجتماعی منجر شود.

از مهم‌ترین علائم اختلال سلوک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱) پرخاشگری نسبت به انسان‌ها یا حیوانات (زدن، اذیت کردن، تهدید)
۲) تخریب عمدی وسایل یا اموال دیگران
۳) دروغ‌گویی مکرر و فریبکاری
۴) دزدی یا فرار از خانه و مدرسه
۵) بی‌توجهی به قوانین و مقررات اجتماعی

علت دقیق این اختلال ترکیبی از عوامل زیستی، روانی و محیطی است. ژنتیک، آسیب‌های مغزی، مشکلات دوران بارداری، سبک‌های فرزندپروری خشن یا بی‌توجه، محیط خانوادگی ناسالم، مصرف مواد در خانواده و تجربه طرد یا آزار از عوامل مؤثر محسوب می‌شوند.

اگر درمان به‌موقع انجام نشود، این اختلال می‌تواند منجر به افت تحصیلی، مشکلات اجتماعی، مصرف مواد، بزهکاری و اختلالات روانی در بزرگسالی شود.

اما خوشبختانه درمان اختلال سلوک امکان‌پذیر است. روش‌های مؤثر شامل این موارد هستند:

۱) رفتاردرمانی برای آموزش کنترل خشم و مهارت‌های اجتماعی
۲) درمان خانواده‌محور برای اصلاح شیوه‌های تربیتی
۳) درمان شناختی–رفتاری (CBT) برای تغییر الگوهای فکری ناسالم

همچنین در برخی موارد، دارودرمانی برای کنترل پرخاشگری یا مشکلات همراه آن مانند افسردگی و بیش‌فعالی ضروری است.

نکته‌ای که نباید از آن غافل شد، نقش حیاتی خانواده و اطرافیان در روند درمان این افراد است. چراکه خانواده باید با کودک یا نوجوان با ثبات، محبت و در عین حال قاطعیت رفتار کنند. همچنین از تنبیه بدنی یا تحقیر او پرهیز کنند. علاوه بر آن، برای رفتارهای درست او، پاداش و تشویق در نظر بگیرند. در نهایت باید توجه داشت که در صورت مشاهده علائم هشداردهنده، سریعاً به روان‌شناس یا روان‌پزشک کودک مراجعه کنند.

لازم به ذکر است که اختلال سلوک، نتیجه “بد بودن” کودک نیست؛ نشانه‌ای از نیاز به کمک و درمان تخصصی است. تشخیص زودهنگام و همکاری خانواده می‌تواند آینده‌ای سالم‌تر و آرام‌تر برای کودک رقم بزند.

انتهای پیام